کتابخانه و نشریات محیط زیست فارس
1391/7/17 دوشنبه


        برای دریافت فایل لیست کتابها و نشریات کتابخانه اداره کل حفاظت محیط زیست فارس اینجا کلیک کنید .



برای مشاهده فایل فوق از برنامه اکروبات 9 به بالا استفاده نمایید .
مقالات علمی اداره کل حفاظت محیط زیست فارس
1392/3/27 دوشنبه

ﮔﯿﺎه ﭘﺎﻻﯾﯽ وﻧﻘﺶ آن درﺣﺬف ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ آﻻﯾﻨﺪه ﻫﺎی ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ


برای دیدن فایل مقاله فوق لطفا از برنامه آکروبات 9 به بالا استفاده نمایید.




بررسی نقش موثر تغذیه در کاهش عوارض ناشی از آلودگی هوا

   آلاینده‌های موجود در هوا، مثل اکسیدهای ازت، دی اکسید کربن، منواکسیدکربن و دی اکسیدگوگرد، اکسیدهای نیتروژن دار، هیدروکربن‌های سوخته نشده، ذرات ریز معلق، و سایر ترکیبات سربی است که هر کدام به‌گونه‌ای بر هریک از اعضای بدن تأثیرگذاشته وباعث آلرژی،انواع عفونتها و مسمومیت شیمیایی(با علائمی چون سردرد،سرگیجه،کاهش دید ،کم خونی ،افسردگی و...) وانواع بیماریهای دیگر می گردد.این رادیکال‌های‌آزاداز طریق ریه، پوست، مخاط بدن (چشم، گوش، بینی )و دستگاه گوارش وارد بدن می‌شوند. در چنین شرایطی، باید قدرت دفاعی بدن در مقابل بیماری‌ها را افزایش داد. نوع تغذیه می‌تواند تا حدی از عوارض خطرناک آلاینده‌های موجود در هوا کاهش دهد. در شرایطی که آلودگی هوا تشدید می شود از گرسنگی بایستی اجتناب کرد چون در چنین شرایطی فلزات سنگین به راحتی و بیشتر جذب بدن افراد می شود. داشتن تغذیه‌ی متعادل و سا لم به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک زیادی می‌کند به این منظور بدن باید به میزان کافی کالری و پروتئین دریافت کند.

مواد غذایی موثر در هنگام آلودگی هوا:
میوه و سبزیجات تازه:میوه و سبزیجات تازه دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که نقش حیاتی در سلامت ریه ها دارند. سیب در میان انواع میوه ها بیشترین تاثیر را بر دستگاه تنفسی دارد.مصرف میوه های سبز،قرمز و نارنجی به دلیل داشتن اکسیدانهای بسیار قوی مانند نارنگی ، پرتغال ، انار ، سبزیجاتی از قبیل سیر ، پیاز ، کلم بروکلی و سایر کلم ها ، گوجه فرنگی و کاهو تاثیر بیشتری دارند.
روی:در هوای آلوده موجب کاهش جذب فلزات سنگین می شود. از این رو متخصصان تغذیه مصرف غذاهایی که این ماده مغذی را در حد بالایی دارند بسیار توصیه می‌کنند. روی در انواع فراورده‌های دریایی، نخود سبز، عدس و جوانه گندم موجود می باشد.
منیزیم: به دلیل خواص کاهندگی جذب کادمیوم در روزهایی که هوا آلوده است، بسیار کمک‌کننده می باشد و به این دلیل مصرف انواع سبزیجات با رنگ سبز تیره که از این ماده مغذی غنی هستند خصوصاٌبه صورت تازه بسیار موثر است.
ماهی :سطح اسیدهای چرب ضروری در افرادی که به بیماری‌های ریوی مبتلا هستند، بسیار پایین است. به این ترتیب مصرف ماهی‌های روغنی که سرشار از اسیدهای چرب امگا3 هستند می تواند در کاهش تنگی نفس و اثرات زیان بار ترکیبات التهاب آور مفید باشد.
شیر و لبنیات: برای کاهش صدمات به دستگاه تنفسی و التهاب دستگاه گوارش ناشی از آلودگی هوا ، شیر و لبنیات به دلیل دارا بودن فسفر، منیزم و کلسیم به صورت رقابتی مانع از جذب عناصر فلزی موجود در آلودگی هوا میگردندو پروتئین لبنیات می توانند در دستگاه گوارش با برخی عناصر فلزی ناشی از آلودگی هوا که از طریق تنفس وارد بدن میشوند ترکیب شده و به دفع آنها از بدن کمک کند.گفتنی است افرادی که کمبود کلسیم دارند،بیشتردر معرض خطر آلودگی با سرب قرار می‌گیرند.
پکتین:ماده ای مفید که سرب را به طور کامل از بدن دفع می کند. منابعغنی آن سیب است. سایر منابع غنی از پکتین عبارتند از: مرکبات ( پرتقال، نارنگی،لیمو و گریپ فروت )، توت فرنگی، هویج و غلات سبوس دار. مصرف روزانه میوه ها ی حاویپکتین برای کاهش خطرات آلودگی هوا مناسب است.

سلنیوم: عملکرد آنزیم هایی در بدن که می تواندبا شرایطبد محیطی و آسیب رسان به سلول های بدن مقابله کندبالا می برد. اینماده مغذی از طریق منابع غذایی آن (ماهی ، گوشت قرمز، غلات، حبوبات، تخممرغ ، مرغ و سیر) با تنظیم یک برنامه غذایی سالم دریافت می شود.
به صورت کلی موادی که سرشار از انواع ویتامین های E ،C ،وبتا کاروتن(پیش ساز ویتامینA ) هستند بسیار مفید می باشند .ضمناٌبرخی از نوشیدنیها مانند چای و قهوه نیز به دلیل داشتن ترکیبات فلاونوییدی می توانند توان دفاعی بدن را در برابر عوامل اکسیدکننده بیشتر کنند.از داروهای گیاهی مانندعرق کاسنی،شاطره به همراه دارچین نیز در کاهش اثر آلودگی می توان استفاده کرد.
مواد غذایی مضر در زمان آلودگی هوا
غذاهای پر چرب بخصوص چربیهای اشباع ،غذاهای پر پروتئین، فست فودها (غذاهای آماده) مواد غذایی حاوی مواد نگه دارنده مثل چیپس ، پفک و انواع کنسرو
منابع:
- سایت سلامت نیوز
- Elson M. Haas MD healthy.net .Nutritional Program for Environmental Pollution and Radiation
- s.taminga Nutrition Management of Dairy Cows as a Contribution to control Pollution Journal of Dairy Science, Volume 75, Issue 1, January 1992, Pages 345-357

گرد آورنده: راضیه سلیمانی کارشناس بخش نظارت و پایش  محیط زیست فارس





آلودگی هوا و بارش باران های اسیدی
 
 پدیده باران اسیدی در سال های پایانی دهه 1800 در انگلستان کشف ودر سال 1873 برای اولین بار به صورت جدی مطرح گردید. مطالعات نشان می‌دهد میزان بارش‌های اسیدی در دنیا رو به افزایش است .این نوع بارش‌ها بیشتر در نواحی صنعتی دنیا رخ می‌دهدو درکشورهای اروپایی ، شمال شرقی آمریکا، و جنوب شرقی آسیا تقریباً یک مسأله جدی به شمار می‌آید. فراوانی این بارانها در زمستان بیشتر از تابستان است.باران هنگامیاسیدی است که میزان PH آب آن کمتر از 6/5 باشدو این مقدار PH بیان گر عدم تعادلشیمیایی به وجود آمده میان دی اکسید کربن و محلول آن (بی کربنات) در آب خا لصاست. گازهای سولفور دی اکسید و خانوادهٔ نیتروژن اکسید که از دود اگزوز اتومیبلها و کارخانجات ایجاد می‌شود، در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسیدهایی مانند سولفوریک اسید را تشکیل می‌دهند که در تشکیل باران های اسیدی نقش دارند. و نیتریک اسیدهمچنین فعالیت های آتشفشانی و صنایعی که با گوگرد و گاز سرد سروکاردارد، باعث ایجاد اسید سولفوریک می شود .این گازهازمانی که بیشتر در فضا بمانند ترکیبات بیشتربا غلظت بالایی از اسیدهای شیمیایی در جو آزادکرده که با بخار آب ترکیب  می شوند ونهایتاٌباعث آسیبهای فراوانی به محیط زیست می گردند. مطالعات نشان می دهد اسیدها به کمک بادهای شدید می‌توانند برای روزهای متوالی در هوا باقی بمانند و صدها کیلومتر مسافت را طی کنند و به این ترتیب از کشوری به کشور دیگر انتقال یابند(مانندکشور کانادا که هر ساله غبارهای اسیدی فراوانی از آمریکای شمالی به سمت آن حرکت می‌کنند). گفتنی است اگر مقدار اسید باران کم باشد؛ نه تنها زیان آور نیست بلکه از جهاتی هم مفید است. زیرا به حل کانی های موجود در خاک کمک می‌کند و گیاهان به راحتی می‌توانند از آن تغذیه کنند.

 بر اساس پژوهشهای انجام شده این بارش‌ها علاوه بر آنکه بر روی سلامتی انسان اثر دارند،درهنگام وارد شدن به رودخانه ها،دریاهاو... ضمن فرسایش خاک، فلزات سمی (مانند آلومینیم) آزاد شده را به اکوسیستم های آبی وارد کرده و تعادل شیمیایی آب را بر هم می‌زنندکه تهدیدی برای آبزیان محسوب می‌شود.در مناطقی که دارای فضای آلوده به مواد اسیدی هستند، در
فصل بهار.لازم به ذکر است با وجود اینکه خاک آهکی قلیایی اثر باران های اسیدی را خنثی می کند اما فراوانی بارانهای مذکورتعادل شیمیایی این بارانها وگرد وغبار اسیدی همچنین باعث کاهش رشد( آسیب دیدن پوست درختان  ودر نهایت قرار گرفتن در معرض حمله حشرات و )وتهدیدحیات گیاهان به ویژه غلات، کاهش عمر مفید نمای ساختمان‌ها و بناهای سنگی،آسیب رساندن به چرم، کاغذ و لباس می شود.بر اساس گزارشها پارتنون در آتن، مجسمه آزادی در نیویورک، کلیسای سن پول در لندن، تاج محل در هندوستان، بنای ترایان در رم و کلیسای قدیمی کلن در شهر کلن آلمان به وسیله باران اسیدی مورد حمله قرار گرفته و رویه آنها در اثر سایش شیمیایی، بیماریهای تنفسی،سردرد جاری شدن آب از گلو یا چشمها می شود.بطور کلی آلودگی هوا باعث کاهش میزان بینایی می‌گردد.
مکانهایی که آلاینده‌های گازی دارند با پدیده باران‌های اسیدی مواجه می‌شوند که در کشور ما شهر اهواز نیز به عنوان یکی از شهرهای آلوده کشور، با این نوع بارش‌ها مواجه بوده است. خاک رانیز به هم می‌ریزد.با ذوب شدن برفهاوروانه شدن اسید، دریاچه‌ها آلوده ترین آب ها را دارند
بیماری‌های گیاهیتغییر شکل یافته است. خطوط راه آهن و پل های فلزی و حتی خود ماشین‌ها که در معرض باران اسیدی هستند، به علت قرار گرفتن در فضای آزاد، بیشترین آسیب را از غبار و باران اسیدی، متحمل می‌شوند.اما تاثیر آن برسلامت انسانها جدی و باعث عوارضهایی مانند
راههای کنترل: آلودگی اسیدی فضا و محیط زیست به عنوان یک مسأله خطیر، کارشناسان را بر آن داشته‌است تا به ارایه راه کارهایی جهت کنترل آن مبادرت کنند. در کشور ما به دلیل قرار گرفتن دریاچه هایآب شیرین روی بستر مواد آهکی، خطر نزولات اسیدی به شدت کاهش مییابد.با این وجود از زمان افزایش صنایع بزرگدر کشور، سازمان هواشناسی نسبت به تعیین میزان PH آب باران اقدام کرده است . عوامل پایه آلوده کننده در کشورحجم زیاد کارخانه‌ها نیست بلکه به دلیل تمرکز غیر اصولی آنها در مناطق مرکزی و گسترش غیر ضروری برخی از آنهاستخوشبختانه در در استان فارس به دلیل عدم تمرکز صنایع (با توجه به اینکه آلودگی هوایمتمرکز باعث ایجاد باران های اسیدی می شود)تا کنون بارش باران اسیدی گزارش نگردیده است. کاهش درجه ناخالصی سوخت ها،استفاده ازفیلترهای مناسب در کارخانه ها ،به کاربردن روش‌های اصولی وبرنامه ریزی در مصرف مواد سوختی در کاهش آلودگی‌های اسیدی، نقش بسزایی دارد. جایگزینی ماده دیگری  به جای سوخت‌های فسیلی لازم است تا با استفاده از فناوری‌های مورد نیاز در این زمینه نسبت به جلوگیری و پیش بینی افزایش آلودگی درکشور اقدام شود. در بلند مدت، اندیشه معقولی برای جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی بوده ودر این راستا می‌توان از منابع انرژی‌های نو همچون انرژی خورشیدی و انرژی بادی نام برد که مصرف آنها، عوارضی از قبیل آلودگی هوا را به همراه ندارد.
منابع:
- م. امامی. اثرات باران های اسیدی بر محیط زیست .دومین کنفرانس بین المللی سلامت، ایمنی و محیط زیست(.سال 1388)
- Anita S and Madhoolika A. Acid rain and its ecological consequences Journal of Environmental BiologyJanuary 2008, 29(1) 15-24 (2008)
- Banerjee, T.: Acid rain, the danger ahead. Momentum, 7, 29-30 (1997).
 
 
 
 
گرد آورنده: راضیه سلیمانی کارشناس بخش نظارت و پایش محیط زیست فارس
 
 
 
 



فکر کنید، بخورید، صرفه جویی کنید

 
پنچم ژوئن مصادف با 15 خرداد ماه هر سال به عنوان روز جهانی محیط زیست نامگذاری شده است. تاریخچه این روز به سال 1972 یعنی 41 سال پیش بر می گردد. 41 سال پیش در چنین روزی نشستی در استکهلم سوئیس تحت نام "انسان و کره مسکون" برگزار شد که در آن نمایندگان دولت ها برای تصمیم گیری در خصوص مسائل محیط زیست دنیا گرد هم جمع شدند. در ایران نیز از 15 تا 22 خرداد هر سال به عنوان هفته محیط زیست نام گرفته تا در آن همزمان با سراسر جهان نگاه ویژه ای به مسائل زیست محیطی داشته باشیم.
"فکر کنید، بخورید، صرفه جویی کنید" شعاری که از سوی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد برای روز جهانی محیط زیست در سال 2013 در نظر گرفته شده است. بر اساس گزارش فائو (سازمان خواروبار جهانی) سالیانه 3/1 بیلیون تن غذا در دنیا هدر داده می شود که این میزان بیش از کل تولید خالص صحرای آفریقاست. در زمان مشابه در دنیا هر شب از هر 7 نفر 1 نفر گرسنه سر بر بالین می گذارد و روزانه بیش از 20000 کودک زیر 5 سال در اثر گرسنگی می میرند. بطور تقریب %98 از گرسنگان دنیا در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. با توجه به این عدم توازن عظیم در شیوه زندگی و اثرات مخرب ناشی از آن بر روی محیط زیست شعار امسال ما را تشویق خواهد کرد تا تاثیرات منفی مصرف غذا بر محیط زیست را کاهش دهیم. این ایده بدین منظور شکل گرفته که ما در مورد تاثیرات زیست محیطی که انتخاب غذاهایمان به جا خواهد گذاشت آگاه باشیم و این قدرت را به ما می دهد تا آگاهانه در مورد غذاهایمان تصمیم بگیریم.
درحالیکه سیاره ما در جدال برای تهیه منابع مورد نیاز برای 7 میلیارد جمعیتش است (جمعیتی که تا سال 2050 به 9 میلیارد خواهد رسید)، فائو تخمین می زند که سالیانه 1213'> از تولید جهانی غذا از بین رفته یا به هدر می رود. اسراف مواد غذایی، منابع طبیعی را به شدت تهی می کند و اثرات منفی بر محیط زیست خواهد داشت. در حقیقت تولید جهانی غذا %25 از همه ی زیستگاهها را استفاده می کند و بزرگترین عامل تخریب تنوع زیستی و تغییر کاربری اراضی به شمار می رود. %80 از جنگل زدایی ها و%30 انتشار گازهای گلخانه ای به تولید مواد غذایی بر می گردد. همچنین تولید جهانی غذا عامل مصرف %70 از منابع آب شیرین است. برآورد شده است که برای تهیه یک لیوان شیر 200 لیتر، یک فنجان چای 35 لیتر و یک فنجان قهوه 140 لیتر آب مصرف می شود. همین طور برای اینکه یک عدد سیب،پرتقال و سیب زمینی به دست مصرف کننده برسد به ترتیب 70 ، 50 و 25 لیتر آب مصرف می شود. روند تولید تا مصرف محصولات غذایی مستلزم تخریب اراضی،احداث سدها، تهی کردن منابع آب زیر زمینی، استفاده از کود و سموم شیمیایی و مصرف انرژی های تجدید ناپذیر است. پس در صورت هدر رفتن مقداری هر چند اندک از مواد غذایی، حجم بزرگی از منابع طبیعی وتنوع زیستی به هدر خواهد رفت.
تصمیم گیری آگاهانه بدین معنی است که غذا را هدفمندانه اتنخاب کنیم تا کمترین اثر را بر محیط زیست داشته باشد. به عنوان مثال استفاده از غذاهای ارگانیک که در تولید آنها از مواد شیمیایی استفاده نمی شود، حتی انتخاب محصولات محلی که با خرید آنها از انتقال مواد غذایی از راههای دور جلوگیری می شود و به دنبال آن با محدود شدن حمل و نقل، انتشار گازهای گلخانه ای کاهش می یابد از اقدامات مفید برای کاهش اثرات منفی تولید و مصرف مواد غذایی است. خرید به اندازه مواد غذایی، انبار نکردن مواد غذایی، پخت و پز به اندازه ی غذای روزانه و پرهیز از اسراف در میهمانی ها همچنین تهیه کمپوست (کود آلی) از بازمانده های مواد غذایی از راهکارهایی است که به حفظ سیاره کمک خواهد کرد.
همه ما اگر نگاه دقیقی به مصرف روزانه مواد غذایی در خانواده خود داشته باشیم می توانیم راهکارهای هر چند کوچک برای مصرف بهینه مواد غذایی بیابیم که نتیجه آن حفظ محیط زیست و منابع ارزنده آن است. روزانه چه میزان نان از سفره های ما روانه سطل های نان خشک می شود؟ برای تولید گندم این نان چه میزان آب مصرف شده است؟ آیا میوه و سبزیجات در یخچال خانه هایمان آنقدر می ماند تا گندیده و دور ریخته شود؟برای تولید این مواد غذایی چند هکتار از اراضی زیبای طبیعت تخریب شده است؟
 پس برای همگام شدن در حفاظت از طبیعت ناچاریم دریاره مواد غذایی مورد مصرفمان فکر کنیمو مراقب الگوی غذایی مان باشیم. همه ما نیاز داریم غذا بخوریم اما به اندازه و همه ما باید در مصرف  مواد غذایی صرفه جویی کنیم تا بتوانیم به سهم خود برای کره زمین کاری انجام دهیم.
منابع:
-         وبسایت برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد    http://www.unep.org/wed/wedpack/thinkeatsave
-         http://printage.wordpress.com/category/environment/water-footprint


لیلا جولائی –کارشناس محیط زیست فارس
زمان دیجیتال
پنجشنبه 17 آبان 1403