سازمان حفاظت محیط زیست -استان فارس-زیستگاههای ابی تالابها-سایرتالاب هاو دریاچه ها و سدها

:.سایرتالاب هاو دریاچه ها و سدها

1392/9/20 چهارشنبه

سایر تالابها ؛ دریاچه ها ؛ سدها (پشت بندها)

تالاب کافتر

تالاب مهارلو

تالاب هیرم

تالاب هرم و کاریون

تالاب های هفت برم

تالاب برم شور

سد درود زن

سد سیوند

سد تنگاب

سد ملاصدرا

سد سلمان فارسی

تالاب کافتر

دریاچه کافتر یا شادکام از تالابهای آب شیرین استان در حوزه آبریز رودخانه سیوند و در مسیر همین رودخانه در نواحی سر آب در 110 کیلومتری شمال شیراز قرار دارد. حوضه آبریز دریاچه کافتر در حد فاصل 28 و 30 تا 15 31 عرض شمالی و 53 51 تا 56 52 طول شرقی قرار گرفته است. دریاچه از اهمیت به سزایی در سیستم طبیعی حوضه به لحاظ حفظ منبعی برای جذب پرندگان مهاجر و پرورش ماهی به شمار می رود. کافتر اولین ایستگاه پرندگان مهاجر در استان به شمار می رود. این دریاچه حدود 25 میلیون متر مکعب حجم دارد و مساحت آن در حدود00 46 هکتار و ارتفاع آن از سطح دریا2307 متر می باشد. حداکثر عرض دریاچه 5/4 کیلومتر می باشد. عمیق ترین قسمت دریاچه دارای عمق 5/3 متر در وضعیت پر آبی می باشد. منبع تامین آب تالاب کافتر رودخانه شادکام با دبی متوسط 1 متر مکعب و آهکی است. کیفیت آب دریاچه در پایان دوره بارندگی بهترین و در آغاز بارندگی نامناسبترین است. گونه های شاخص تالاب عبارتند از:تنجه، چنگر معمولی اردک سرحنایی،خوتکا ؛اردک سرسبز،غاز خاکستری،عقاب دم سفید، انواع پرندگان کنار آبزی. اراضی حاشیه تالاب محل زمستان گذرانی جمعیت های 1000 تایی درنا است.

شکار غیر مجاز، معرفی ماهی کپور به تالاب، صید غیر مجاز از عوامل تهدید تالاب می باشد.

تالاب کافتر در سالهای اخیر بطور کامل خشک بود که با بارندگی 580 میلی متری زمستان گذشته نزدیک به 30 % آن آبگیری شد.

تالاب مهارلو

حوزه آبریز دریاچه مهارلو در محدوده جغرافیایی ‘14 ◦52 و تا ‘28 ◦53 طول شرقی و00 و◦29 تا ◦57 و’29 عرض شمالی قرار دارد و در 20 کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار گرفته است.طول این دریاچه 31 کیلومتر و حداکثر پهنای آن 11 کیلومتر است. مساحت آن 24000 هکتار و عمق متوسط دریاچه 50سانتی متر و عمیق ترین نقطه آن درپرآب ترین فصل 3 متر می باشد.این دریاچه در غرب به وسیله رودخانه باباحاجی رودخانه چنار راهدار و رودخانه خشک با جریان فصلی و متناوب و از شرق از مسیل نظر آباد و از اطراف توسط آبراهه های متعدد تغذیه می شود. در حوزه آبریز دریاچه مهارلو چشمه های متعددی وجود دارد که بیشتر آنها در دامنه ارتفاعات آهکی است. آب دهی آنها قابل توجه بوده اما به طور صحیح از آنها بهره برداری نمی گردد و بیشتر بدون استفاده به دریاچه مهارلو می ریزد. همچنین دریاچه مهارلو عامل کنترل سیلاب و حذف روان آبهاست. در حاشیه تالاب روستائیان به کشت گیاهان سازگار با خاکهای شور نظیر پنبه مشغول اند.

تالاب مهارلو بخشی از منطقه شکار ممنوع مهارلو نیز به شمار می رود.این تالاب زیستگاه زمستان گذرانی پرندگان مهاجر به شمار می رود و هر ساله میزبان جمعیت فراوانی از فلامینگو هاست که از آرتمیای موجود در این دریاچه تغذیه می کنند.پرندگان شاخص این تالاب عبارتند از:فلامینگوی بزرگ در جمعیت های بالای 4000 قطعه، تنجه، انواع کاکایی ، انواع پرندگان کنار آبزی:گیلانشاه بزرگ،سلیم کوچک،انواع آبچلیک ها

در اطراف تالاب گونه های متنوعی از پرندگان خشکی زی،شغال، گربه وحشی، کفتار و روباه نیز مشاهده شده است.

تالاب هیرم

تالاب هیرم در 60 کیلومتری شمال شرق شهرستان لار در جنوب استان و در مجاورت روستای هیرم واقع گردیده است. تالاب در موقعیت 7.1” ’52 ◦27 عرض شمالی و29.9” 52’◦53 طول شرقی واقع شده است. مساحت تالاب 8000 هکتار می باشد.

این تالاب در حدفاصل یک رشته کوه و جاده ای که منتهی به روستای هیرم می شود امتداد یافته است. در حاشیه تالاب نی زارهایی به چشم می خورد که مخفیگاه خوبی برای برخی گونه ها نظیر چنگر هاست. منبع تامین کننده آب تالاب، چشمه هیرم و نزولات جوی می باشد. این تالاب به رغم وسعت کم از تنوع گونه ای بالایی برخوردار است. خشکسالی، چرای دام، عبور جاده و شکار بی رویه از عوامل تهدید در این تالاب به شمار می رود.

گونه های تالاب: درنا، فلامینگو، کفچه نوک، انواع اردک و پرندگان کنار آبزی و کاکایی

تالاب هرم و کاریان

تالاب هرم و کاریان جزو دریاچه های آب شیرین و فصلی استان است که در حدفاصل عرض شمالی “38 ’ 13 ◦28 و طول شرقی” 2/3 ‘27 ◦53 واقع میباشد.وسعت تالاب هرم و کاریان 10000 هکتار است. دریاچه هرم به صورت یک نوار کشیده 180 کیلومتری در غرب حوزه آبریز و 100 کیلومتری شهرستان لار در جنوب فارس واقع گردیده است. عمق متوسط آن در فصلهای پرآب به 2 متر می رسد و در سالهای کم آبی تالاب خشک می گردد. در سالهای پرباران دریاچه ممکن است به مدت 4 ماه آب داشته باشد. نزدیکترین مناطق مسکونی به تالاب روستای هرم ، کاریان ، احمد محمود و شهرهای جهرم و بنارویه می باشد.

چشمه های بنارویه و جهرم منبع اصلی تامین آب دریاچه می باشند. به همین سبب آب این دریاچه شیرین است و برای مصارف کشاورزی استفاده می شود. عمق متوسط آن 2/ متر و میزان حجم آن در حدود 20 میلیون متر مکعب در سال می باشد. میزان حجم آب دریاچه بستگی مستقیم به بارندگی سالیانه دارد. در سالهای پرباران، دریاچه ممکن است به مدت 4 ماه آب داشته باشد.

تالاب هرم زیستگاه زمستان گذرانی جمعیت های بزرگ درنا و انواع اردک می باشد. گونه ای خشکی زی پرندگان خاص جنوب از جمله زنبور خور کوچک و سبز قبای هندی در کنارستان های اطراف تالاب مشاهده می شود.

تالاب هفت برم:

تالاب هفت برم در 50 کیلومتری شمال غرب شیراز واقع گردیده. این محدوده از 7 برکه (برم) آب تشکیل شده است. در گذشته تالاب زیستگاه حایز اهمیتی برای گونه اردک مرمری و اردک سرسفید بوده. با معرفی ماهی کپور به تالاب فعالیت های صیادی تالاب را امن نمود. همچنین اراضی حاشیه تالاب تغییر کاربری یافته و به باغ تبدیل شده است و منطقه امنیت چندانی ندارد. تاکنون محیط زیست از حریم تالاب حفاظت نموده است. در حال حاضر 3 برم از 7 برم تالاب آبدار است.

دریاچه ها . سد ها

دریاچه سد درودزن

این سد بامختصات جغرافیایی”10 ‘23 ◦ 52 طول شرقی و عرض شمالی “30 ‘12 ◦30 در سال 1350 برروی رودخانه کر احداث شده است . سد مذکور خاکی بوده ودارای ارتفاع 87 متر ، طول تاج 710 متر وحجم مخزن 993 میلیون متر مکعب می باشد . این سد درانتهای شرقی واحد هیدرولوژیکی کامفیروز قراردارد . مساحت دریاچه 3000 هکتار است. اراضی تحت آبخور این سد به طور عمده دردشت مرودشت – درودزن ، واقع گردیده است . در یاچه پشت سد به زیستگاه مطلوبی برای پرندگان آبزی بویژه راسته پلیکانیان و غواص ها تبدیل شده است.

گونه های شاخص: پلیکان پا خاکستری، غاز خاکستری، انواع کشیمیان، انواع اردک و پرندگان کنار آبزی

دریاچه سد سیوند

مختصات جغرافیایی:

سد سیوند درشمال مرودشت و 13 کیلومتری سعادت شهر – واقع می باشد . این سد ، سد خاکی باهسته رسی می باشد که نوع سرریز آن آزاد بوده وطول تاج آن 600 متر است . گنجایش کل مخزن سد 255 میلیون متر مکعب بوده وگنجایش مفید مخزن 142 میلیون متر مکعب وحجم آب قابل تنظیم سالانه آن 100 میلیون متر مکعب می باشد . مساحت دریاچه 2200 هکتار است به رغم اینکه سد سیوند هنوز به مرحله آبگیری نرسیده با این حال جمعیت پرندگان در این منطقه چشمگیراست. در سال گذشته کلنی جوجه آورگونه پلیکان پا خاکستری در دریاچه پشت سد مشاهده گردید.

سد تنگاب

بر روی رودخانه فیروزآباد و در 12 کیلومتری شمال غرب شهر فیروزآباد احداث گردیده است. سرآب اصلی رودخانه فیروزآباد از چشمه های حنیفقان بوده (با آبدهی کل بین 5/2 تا 5 متر مکعب بر ثانیه) که حدود 23 دهنه چشمه با دبی های متفاوت در سر آب رودخانه را تغذیه می نماید.حجم سد 103 میلیون متر مکعب می باشد. در فصل پاییز انواع گونه های اردک در دریاچه پشت سد مشاهده می گردد.

مختصات جغرافیایی: 39R 0708171 , 3161564

دریاچه سد ملاصدرا

مختصات جغرافیایی:

این سد ازنوع خاکی- سنگریزه ای باهسته آب بند بوده که دراستان فارس ، درشهرستان اقلید بر سر شاخه اصلی رودخانه کر که " تنگ براق " نیز نامیده می شود درسال 1381 احداث گردیده است . حجم مفید مخزن این سد 411 میلیون متر مکعب بوده وبا هدف افزایش 100 میلیون متر مکعب به حجم دریاچه سد درودزن به منظور توسعه 10 هزارهکتار اراضی دشت کربال ، تولید 100 مگاوات انرژی برق آبی و افزایش عمر سد درودزن احداث گردیده است.مساحت دریاچه 1500 هکتار است.

دریاچه سد ملاصدرا در سالهای گذشته که تالاب کافتر خشک بوده اولین ایستگاه پرندگان مهاجر در فارس به شمار می رفته است. این دریاچه ذخیره مطلوبی از آبزیان دارد.

دریاچه سد قیر (سلمان)

سد مخزنی سلمان فارسی (قیر) در استان فارس و 200 کیلومتری جنوب شیراز بر روی رودخانه قره آغاج که از کوههای زاگرس سرچشمه می گیرد در محل تنگه کارزین احداث گردیده است. حجم مفید سد 1236 میلیون متر مکعب می باشد. دریاچه سد قیر با وسعت 4850 هکتار در 60 کیلومتری شهرستان قیر و کازین واقع گردیده و گونه های پلیکان پا خاکستری، کاکایی و باکلان و را حمایت می کند.

مختصات جغرافیایی: 39R 0700769 , 3160098